Kunstforum 3/2016 handler om kunst og mytologi. Bladet er nå ute, og i den anledning slipper vi lederen på nett.
Johannes 3,16: «For so elska Gud verdi at han gav Son sin, den einborne, so kvar den som trur på honom, ikkje skal verta fortapt, men hava ævelegt liv.» Bibelverset kallast «Den vesle Bibelen», av di det summerer opp essensen i den kristne mytologien. Og sidan vi no har vi kome til Kunstforum nr. 3/16 passar det godt å ta for seg nettopp emnet mytologi.
Myteforskaren Joseph Campbell (1930–1987) var oppteken av å studere likskapane mellom forskjellige mytologiar rundt omkring i verda, knytt opp mot Carl Gustav Jungs idear om det kollektivt umedvitne og dei symbolske arketypane som ser ut til å dukke opp derifrå. Fagpersonar innan komparativ religion i dag tenderer til å sjå på perspektiva til Campbell som utdaterte, men i kunstnariske og andre opne og åndeleg eksperimenterande krinsar – ikkje minst blant dataspelmakarar – er hans teoriar og refleksjonar meir aktuelle enn nokon sinne. Ein av Campbells mange formuleringar av definisjonen på mytologi let som følgjer:
Mythology is an organization of symbolic images and narratives metaphorical of the possibilities and fulfillment in a given culture at a given time. Mythology is a metaphor. God, angels, purgatory, these are metaphors.
Den faste lesaren vil hugse at Kunstforum nr. 1/16 omhandla kunst og det åndelege. Dette mytologiske nummeret kan på sett og vis utgjere ein slags åndeleg oppfølgjar til den spirituelle utgåva, som fokuserte på kunstnarskap som er inspirert av eller knytt til den eine, andre eller tredje (for ikkje å seie fleire) forma for åndeleg praksis, frå meditasjon til åndemaning. Her ser vi nærare på korleis kunstnarar nyttar mytologiske symbol som metafor, utan naudsynt å ha ein personleg åndeleg praksis eller tru på noko overjordisk.
Michael Müller, til dømes, nyttar arketypiske gudeformar for å utforske kunsten og kunstnaren sitt vesen. Til dømes utforskar han den greske guden Hermes – som kan korrespondere til den egyptiske guden Tot, den romerske Merkur, norrøne Odin (eller på 1700-talets Island, Heimdall) og indiske Hanuman – som symbol for kunstnaren som formidlar. I same prosjekt spelar Hermafroditos rolla som det eineståande kunstnariske geniet, som skapar det vakre mutters åleine gjennom (a)kulturell sjølvbefrukting – går det an, mon tru?
Apropos mon: Carl Abrahamsson observerer parallellen mellom Pokémon GO og unaudsynleg mystifiserande og ofte fordummande kuratortekstar: Begge ligg dei som opake slør, augmentert over røynda. Når ein talar om slør: Forsidebiletet, signert Per Christian Brown, syner skuggen av skikkelsar som tar seg til gudane veit kva bak draperi. Biletet kjem frå fotoserien Orpheus Suite, der essensen av myten om Orfeus og Eurydike, slik kunstnaren tolkar soga, brukast til å utforske mennesket sin hedonistiske tendens.
Mykje av Browns kunst handlar om forgjengelegdomen, kjem det fram i intervjuet “Forfengeligheten og forgjengeligheten”, og i sin tekst “En dans med døden” kastar kunsthistorikar Ingvild Hammervoll eit blikk rake vegen inn i kunsthistoria for å sjå på korleis kunstnarar frå mellomalderen fram til ekspresjonismen har nytta døden som mytologisk figur i måleriet.
Marvin Gaye Chetwynd set i hop storstila performancar, på same tid hugheile og samfunnskritiske, der ho uhemma og frimodig approprierer mytologiske figurar og karakterar frå populær science fiction (deriblant Star Wars, ei soge som blei skrive som ein moderne variant av Joseph Campbells teori om monomyten og Helten med tusen ansikter). Chetwynd målar dessutan flaggermus.
Kunstnar Erik Tidemann, intervjua av Martin Palmer, er òg glad i dyr – mellom anna har han laga ein taksidermisk skulptur som bringer tankane til Kerberos, hunden med tre hovud som vaktar inngangen til Hades. Same mytiske bikkje har dessutan gitt namn til Cerberus Capital Management, moderselskapet til våpenprodusentkonglomeratet Freedom Group. Einhyrningen er eit symbol på fridom, og Wenche Søreide Rudi skriv om både Tidemann sin hund, Børre Sæthres einhyrning og andre fabeldyr framstilt i kunsten og kulturen i essayet Fabeldyr og menneskets fall.
«Vi har alle vært stanget av enhjørningens horn,» seir poeten Nordberg i André Bjerkes roman Enhjørningen (1983). «Vet vi det ikke, er det fordi vi ikke vil vite det. Ikke tør vite det. Fordi vi er redd for–» men nok om det, tilbake til flaggermus: Kapittel 2 av Håkon Holm-Olsens nervepirrande føljetong, Klint: Agent i Tid og Rom, avsluttast med ein ulideleg spanande cliffhanger: Hilma blir ført ned til eit underjordisk kammer som har umiskjennelege likskapar til Batmans Batcave. Vågar vi å spørje oss om – kan det verkeleg vere sant at – Rudolf Steiner står i leietog med DC Comics’ Justice League?
I følgje serieskapar Grant Morrison korresponderer Batman til Hades. Det er jo innlysande at han har rett. Alt anna blir rein spekulasjon – så følg med vidare!