I april vart utstillinga Terms and Conditions: A Sonata for Two Women vist i Prosjektrom Normanns i Stavanger. Prega av fleirstemmigheit og ei rekkje ulike forgreiningar opna den for varierte tolkingar og eit multiplisert etterliv.
Luzie Meyer, Suzie Meyer, 2019. Foto: Jan Inge Haga
Når ein skal til Prosjektrom Normanns, som ligg i Erfjordgata 8 i Storhaug bydel i Stavanger Øst, går ein inn i ein ny-industriell trong murbygning, gjennom ein upersonleg generisk kontorarbeidsplassinngang, ned ei trapp og inn ei dør. Så kjem ein inn i kontor- og gründerfellesskapet Elefant (eller som dei vil ha det på nettsidene: ELEFANT Studio and Office Space for Creative Professionals). I dette arbeidsfellesskapet held Prosjektrom Normanns til. På veg ned til prosjektrommet er det få ytre teikn til eller visuelle props som gjer deg klar for moglege sinnsutvidingar og sanseopplevingar kunstrommet kan gi. Synet av kulturtidsskrifta som møter deg rett bak inngangsdøra, bukken som Constance Tenvik har latt stå att frå utstillinga Helpless As Tortoises, og forlaget Pelikanen si salsbokhylle (som inneheld så mange gode titlar!) hjelp litt på. Skal ein til Prosjektrom Normanns går ein vidare innover kontorfellesskapet og kjem så til ein dørterskel, som eigentleg ikkje er ein dørterskel, men eit spor der ei skyvedør kan lukka galleriet om det skulle trengs.
Det er i det heile tatt litt overraskande, noko som samstundes ikkje seier så lite om kunstens verkemåtar og moglegheiter, at det er mogleg å ha såpass mange ulike sansestyrte, overraskande, likegyldige, cerebrale og uforståelege kunstopplevingar i eit bygg som ikkje hjelp til. I eit sånn sett avsides rom, som i tillegg har ein beskjeden storleik på om lag 54 kvadratmeter. Rommet består av to langveggar på rett over 9 meter og to kortveggar på rett over 5 meter. Det er tre meter under taket. Ein har slik fullt oversyn over rommet si totale utbreiing.
I april 2019 er det utstillinga Terms and Conditions: A Sonata for Two Women som vert vist i prosjektrommet. Utstillinga er kuratert av Amanda Schmitt (USA). Medverkande kunstnarar/kunstnarfellesskap er Studio for Propositional Cinema (DE), ROBOT som består av John Miller og Takuji Kogo (USA/JPN), Am Schmidt (USA) og Luzie Meyer (DE).
Studio for Propositional Cinema, License Agreement: For Adaptation Rights and Terms of Future Use (Cut With Some Scenes of Cinematography: A Sonata for Two Women), 2019. Foto: Jan Inge Haga
Amanda Schmitt skriv i utstillingsteksten at ho ønskte å produsera ei generativ utstilling, eller produsera ramma for ei generativ utstilling, inspirert mellom anna av Kurt Scwitters Ursonate frå 1932. Ursonate er eit lyddikt som består av lydar vi kjenner att, men som ikkje let seg setja saman til handgripelege setningar, og som dermed ikkje har tydeleg meining. I språkvitskapen viser generativ grammatikk til det at språk og setningar vert generert ut frå ein universalgrammatikk, som er ein mal med felles reglar og prinsipp, men som deretter foldar seg ut i ulike variantar av språk. Å generera tyder å avla, laga, produsera og re-produsera. I kunstsamanheng er generativ kunst gjerne forstått som dataprogrammert kreativitet (pre-programmert kunstproduksjon), men slik Schmitt nyttar det vert generativ brukt i tydinga å lena seg på nokre utvalde prosedyrar, som er med og bestemmer utfallet, men langt i frå predikerer det. Schmitt skriv at ho ville laga ei utstilling som strekk seg ut i ulike forgreiningar, som nyttar og kryssar ulike uttrykk, som immateriell i tydinga ikkje kan fangast, men som likevel er forståeleg. Konseptuelt handgripeleg. Ho inviterte Studio for Propositional Cinema til å bidra, og dei svarte med eit manus, i tillegg til ein lisens for bruk av manuset. Manuset har tittelen Cut with Some Pieces of Cinematography: A Sonata for Two Women. Etter å ha forhandla om vilkåra i lisensen, inviterte Schmitt eit mindre utval kunstnarar til å vidaretolka manuset. Luzie Meyer, kollektivet ROBOT og Am Schmidt vart invitert til å bidra. Mandatet desse fekk var å eksperimentera med manuset.
Den skriftlege versjonen av Cut with Some Pieces of Cinematography: A Sonata for Two Women er ikkje del av utstillinga på den måten at vi som tilskodarar kan lesa eller ta på det opphavlege manuset. Dei kunstnariske tolkingane av manuset har form som notehefte, lydspor, readymades, film og skulptur. Manuset har slik stemt seg ut i fleire tonar, det har multiplisert seg, i tydinga blitt mange, forgreina seg. Manuset si utbreiing kan igjen gi tilskodarar ulike opplevingar og tolkingar.
Am Schmidt, A Cantata for Two Men, 2019. 0.5 FL. OZ. / 15 mL e Calvin Klein Eternity for Men Eau de Toilette; 1.7 FL. OZ. / 50 mL e Abercrombie & Fitch Fierce Eau de Cologne. Foto: Jan Inge Haga
Dette mangesidige og fleirstemmige gjenspeglar seg ikkje visuelt i gallerirommet. Rommet er fullstendig kvitmåla, det er tomt, blast og hult, og ytst minimalistisk. Det einaste som er i rommet er to kvite pidestallar, tre små hyller, ein TV-skjerm, to høgtalarar og ein raud tråd. I tillegg står objekt i ulike materialar på hyllene og pidestallane. Kontrakten som følgjer manuset ligg på den eine hylla. Er den del av utstillinga? Har den meining som eit eige verk? Eller har den status som bakgrunnen for verket sitt (etter)liv?
Dei to andre hyllene, på storleikar med handflater, heng vis-a-vis kvarandre på kvar sin langvegg og har parfymeflasker ståande på seg. «Fierce» frå Abercrombie & Fitch og «Eternity» frå Calvin Klein. Førstnemnde med eit slikt David Beckham-men likevel upersonalisert-reklameplakat-eat me-generisk-sixpack-bilete av ein mannleg mage som bakgrunnsbilete i flaska, den andre fylt med gjennomsiktig gulaktig parfyme. Ingen av dei to parfymeflaskene har lokk på, så om ein går nær nok kjenner ein dufta av dei. Er dufta ein del av verket?
På ein kvit pidestall ligg ein bunke notehefte med tittelen Cantata for Two Men. Parfymeflaskene og noteheftet er Am Schmidt si tolking av manuset. Tittelen på hennar verk vitnar om ønsket om å bretta verket ut i fleire retningar, sonate blir til kantate og kvinner blir til menn. Notehefta er fysiske objekt, men eit objekt som eg fekk med meg då eg vitja utstillinga, og som det slik er mogleg å setja ut i livet ved eit seinare høve. Om kantata vert sunge, tolka og sett lyd på i etterkant av utstillinga, og i eit anna rom enn gallerirommet, er den då del av verket? Av utstillinga?
Am Schmidt, A Cantata for Two Men, 2019. Cantata for Two Men sheet music booklet (composition derived from preparatory video, not for display purposes). Foto: Jan Inge Haga
Midt i rommet, på den andre pidestallen, sit Suzie Meyer, eit av to verk av Luzie Meyer. Suzie er litt større enn ei hand og sit i breibeint stilling og held henda bak hovudet. Inga tvil om at Suzie er del av verket, midtplassert og objektvisert som ho er, men eg er blitt fortalt at tilsette ved galleriet er blitt bedne om å endra positurar på ho i løpet av utstillingsperioden. Suzie Meyer endrar slik positur og dermed form, og alt etter når ein er i utstillinga kan ein som tilskodar sitja att med ulike inntrykk og tolkingar av kroppspositurane sett i relasjon til dei andre verka. Verket har slik smått forskjellige uttrykk til ulike tider.
Langs andre kortveggen heng to høgtalarar, trykt inn i kvart sitt topphjørne. Ei kvinnestemme let seg høyra frå desse. Det er Luzie Meyer som les si tolking av manuset, i stykket Mounthpiece. Her lyttar ein verket. Eg tek med meg brotstykke av setningar som eg set i samanheng med mitt eige erfaringsrom og tolkingsrepertoar. Som setninga «None of the days of the week are what I need right now», som eignar til å setja i gong tankespor om vekerytmar, tristesse, favorittdagar og behov for endring. Eg tok opp denne setninga på telefonen då eg høyrde opplesinga, og festa slik eit brotstykke av opplevinga til ei lydfil som får eit liv utanfor gallerirommet. Ikkje mykje annleis enn å ta eit bilete frå ei utstilling, men er lydsporet og setninga då ein del av verket?
Langs andre kortveggen går filmen The Photographic Poster of a Toothbrush, som det er vanskeleg å få noko ut av i denne samanhengen. Filmen er kollektivet ROBOT si tolking av manuset, der dei valde å laga ein film ut frå eit enkelt ord i manuset: tannkrem.
ROBOT (Takuji Kogo + John Miller), The Photographic Poster of a Toothbrush, 2019. Video, sound, 3:13. Foto: Jan Inge Haga
Utstillinga forsøker å lekamleggjera det at kunst kan strekka seg ut i forgreiningar, multiplisera seg, stykka seg opp, blanda seg, bli delt og tolka på ulike måtar. Utstillinga har eit intellektuelt sett multippelt uttrykk gjennom at den blir formidla gjennom sjangerkryssingar og ulike formar og sansar. Som tilskodar får ein både lyd, duftar og form. Men om her er rikeleg med cerebralt fôr, og litt for høyresansen og luktesansen, er her mindre for auget. Utstillinga sitt fleirstemmige intellektuelle uttrykk let seg ikkje finna att i det minimalistiske visuelle uttrykket. Ein kan undra seg over om dette er intendert eller om den kvite kuben eigentleg er minste motstands veg. Må den ikkje-materielle, ulekamlege, åndelege og intellektuelle kunsten vera kvit? Treng denne kunsten at materielle og visuelle spor og forstyrringar bli redusert til det minimale?
Kunstfeltet er lysår frå erkjenninga av at kunst ikkje treng vera eit avgrensbart objekt. Likevel er det på sett og vis desse grensene som vert tematisert i Terms and Conditions: A Sonata for Two Women, men då med ekstra trykk på grenser for opphavsrett, bruk og etterliv. Grensene for kva eit verk er, kor det byrjar, kor det sluttar, kven som eig det, kven som har laga det, kven som har rett på det, kven som kan bruka det. Med kunstnariske virkemidlar løftar utstillinga slik opp aktuelle problemstillingar i dagens kunstfelt knytt til eigarskap og bruk, tema kritikar Stephen Wright omhandlar i Towards a Lexicon of Usership frå 2013. Leksikonet er ei provokativ meint lansering av omgrep han meiner trengs for å gripa om nyare koplingar mellom kunsten, kunstnaren og brukaren (tilskodaren) og samfunnet. Eit nytt vokabular trengs, meiner han, fordi bruk – på engelsk omgrep som «usership» og «user involvement» – utfordrar trufaste konseptuelle byggverk frå modernismen, som tilskodarrolla, ekspertkultur og eigarskap.
Gjennom si fleirstemmigheit spenner verka i Terms and Conditions: A Sonata for Two Women seg ut ei rekkje forgreiningar, som legg til rette for varierte sett tolkingar, som vert utstillinga sitt multipliserte etterliv. Slik står Terms and Conditions: A Sonata for Two Women og dirrar i paradokset handgripeleg immaterialitet.