KUNSTforum #3 2015 er i bladhyllene nå, og vi slipper lederen som denne gangen er ført i pennen av gjesteredaktør Gjertrud Steinsvåg.
Kurator Gjertrud Steinsvåg er gjesteredaktør for Kunstforum 3/ 2015.
– My house is falling apart! I have a family to support!
I den amerikanske filmklassikaren Jerry Maguire frå (1996), er fotballspelaren Rod Tidwell (Cuba Gooding Jr.) instendig i sin kamp for ny kontrakt. Agenten hans, Jerry Maguire (Tom Cruise), kjempar på si side desperat for å tilfredsstille krava til si einaste store stjerne.
–What can I do for you, Rod?
– It’s a very personal, very important thing. Show me the money.
Taktfast med hip-hopen frå radioen, og i bar overkropp, gjentek Tidwell bodskapen til agenten.
– Show me the money. Say it with me one time, Jerry.
– Show you the money.
– No no no, you can do better than that! Say it like you mean it, brother!
– Show you the money!
– No, not show you, show ME the money!
– Show me the money!
– Yeah, louder!
Og slik går dialogen til agenten skrik av full hals:
– SHOOOW MEEE THEEEE MONEEEEY!
– Congratulations, you’re still my agent.
Moralen er såre enkel: Pengar gjer lukkeleg. Den som seier noko anna lyg, eller har i det minste eit i overkant idealistisk syn på verda. For pengar gjev tryggleik, det sikrar oss å tenkje langsiktig og føreseieleg. Og det gjer det lettare å halde målet om gode resultat – altså kvalitet – i sikte.
Det same gjeld for kunstfeltet. Det ligg nært å starte diskusjonen om kunst og pengar sett i eit politisk lys, og spørje Kulturrådet, opposisjonspartiet Arbeiderpartiet, og ikkje minst fagorganisasjonane, om kven som skal betale for kunsten. Det har vi i gjort i dette nummeret av KUNSTforum.
Det er ikkje vanskeleg å vere samde om at ein sterk blandingsøkonomi aukar dynamikken i kunsten, og ikkje minst at kunstnarar (sjølvsagt) skal ha løn for arbeid. Men korleis kunsten best vert finansiert er eit heilt anna spørsmål, og ulike politiske modellar og løysingar heng saman med kva vi opplever at kunsten si rolle i samfunnet er. Difor er den faste spalta profiler i dette nummeret via til organisasjonar som representer ulike modellar for kunstfinansiering.
Kunst og pengar er ikkje motsetnader per definisjon. Likevel forstår vi dei ofte som det. Vi assosierer gjerne kunsten med humanistiske verdiar, og kunsten er dessutan – uansett kor samde vi intellektuelt kan vere i at det ikkje er mogleg – knytt til ideen om autonomi. Pengar på den andre sida er knytt til kapitalistsamfunnet. Difor vekkast ulike (positive eller negative) konnotasjonar – om vi vil eller ei – til kva type pengar som finansierer kunstfeltet. Nettopp psykologien i kva verdiar vi tillegg finansieringsmodellar påverkar vår lesing av kunstverk og kunstnarskap. Kjersti Solbakken stiller spørsmål ved dette i si sak: har det kunstnardrivne feltet fått sterk definisjonsmakt takka vere ein romantisk ide om den dugnadsprega kunstnarinnsatsen som fri og ekte? Det motsette kan seiast å ha definert Statoil kunstsamling. Bedriftssamlingar i Noreg slit med å bli oppfatta som truverdige kunstinstitusjonar. Mari F. Sundet, kurator på Vestfossen Kunstlaboratorium, som viser delar av samlinga i 2015-sesongen, snakkar om korleis den type initiativ har eit uutnytta potensial for heile kunstfeltet.
I tillegg til å handle om både realisering og vere kjelde til diskusjon om fridom, er pengar dessutan ein bestanddel i vår verd som er eit kunstkonsept verdig. Kunstnarane Patricia Cronin og Pilvi Takala har gjennom fleire år handsama økonomi som tema i sine arbeid, der dei bruker kunsten til å reflektere rundt korleis økonomiske verdiar påverkar oss som menneske. Også kuratoriske konsept som nemnde Mari F. Sundet snakkar om, og utstillinga The Welfare State – omtalt i eiga sak i dette nummeret – ber publikum om å tenkje over forholdet mellom økonomi og det å vere menneske.
Og det er jo det som er poenget. Pengar har ein lei tendens til å komplisere biletet, så vi må prøve å forstå kunsten innanfor ulike økonomiske kontekstar, og kva for ladingar desse kontekstane gjev. Og vidare snakke om dette, for å forstå endå betre og finne endå betre løysingar. Det er vel eigentleg veldig enkel psykologi?
God lesing!
Gjesteredaktør Gjertrud Steinsvåg